مراحل و چرخه خواب چگونه است؟
برای درک بهتر ظصضضچگونگی مراحل و چرخه خواب نخست باید مفهوم خواب را بخوبی درک کنیم خواب عبارت است از کاهش فقدان سطح هوشیاری، تعلیق نسبی ادراکات حسی و غیر فعال شدن تقریباً تمام عضلات ارادی در زمان استراحت به طوری که فعالیت بدن و ذهن تغییر کرده و توهم‌های بینایی جایگزین تصاویر واضح واقعی بشوند.
برای تمامی جانورانی که می خوابند مانند پستانداران، پرندگان، ماهیان و دیگر جانوران مراحل خواب و بیداری وجود دارد و همانطور که از قبل گفته شد خواب برای سلامت و بازسازی سیستم اعصاب، سیستم ایمنی و سیستم عضلانی-اسکلتی انسان‌ها و جانوران اهمیت دارد. دانشمندان و پژوهشگران از زمان های گذشته علاقه بسیار زیادی داشته اند تا روی خواب انسان ها مطالعه داشته و به اسرار خواب پی ببرند در همین راستا اختراع دستگاه نوار به آنها این اجازه را داد تا به روش هایی برای مطالعه خواب دست یابند که پیش از آن ممکن نبود. مطالعات بیشتر بر روی خواب انسان نشان داده است که خواب از یک سری مراحل گذر میکند که الگوهای امواج مغزی در هر مرحله با یکدیگر متفاوتند. در اصل اگر بخواهیم خواب را دسته بندی کنیم به دو نوع اصلی تقسیم بندی می شوند که عبارتند از :
- خواب NREM (حرکت غیر سریع چشم) که خواب آرام نیز خوانده می‌شود.
- خواب REM (حرکت سریع چشم) که خواب فعال یا خواب نابه‌روال (paradoxical) نیز خوانده می‌شود.
زمان آغاز خواب
اگر توجه کرده باشید در زمان های اولیه خواب ما هنوز نسبتا بیدار و هوشیار هستیم. در این زمان ها مغز امواج کوچک و سریعی را به نام بتا تولید میکند. به مرور که مغز شروع به آرامش یافتن میکند، امواج کندتری به نام امواج آلفا تولید می شوند. در طول این مدت و هنگامی که هنوز کاملاً به خواب نرفته‌ایم ممکن است احساس عجیب و کاملاً واضحی را تجربه کنیم که این احساسات را توهمات قبل از خواب می نامند. یکی از معمول ترین این پدیده ها پرت شدن از بلندی و یا شنیدن صدای کسی که نام شما را میبرد و یا افرادی که به دنبال شما هستند. رویداد بسیار شایع دیگری که در این دوره زمانی وجود دارد، پرش میوکلونیک است. اگر تا کنون، بدون هیچ دلیل مشخص و خاصی، ناگهان بدنتان تکان خورده یا پریده است این پدیده ظاهراً عجیب را تجربه کرده‌اید. این پرش های میوکلونیک در تمامی افراد شایع است
زمان ها آغازین خواب که قسمت اول خواب است non-REM نام دارد که دیدن خواب در این قسمت احتمال کمی دارد که حتی اگر برخی افراد هم خواب ببینند سریع فراموش میکنند. بی حس شدم ماهیچه ها شامل این بخش خواب نیست که خود آن نیز به سه مرحله تقسیم می شود که به شرح زیر است:
مرحلهٔ اول:
این مرحله که شروع چرخه خواب محسوب می شود بسیار سبک و خفیف است که یک دوره گذرا بین خواب و بیداری است. در این مرحله مغز شروع به تولید امواج تتا میکند که امواجی با دامنه بلند و خیلی کند هستند. این مرحله از خواب، تنها مدّت زمانی کوتاهی در حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و اگر در این مرحله اگر کسی از خواب بیدار شود بر این فرض است که اصلا خواب نبوده است.
مرحلهٔ دوم:
در مرحله دوم که معمولا ۲۰ دقیقه زمان میبرد مغز شزوع ب تولید امواجی به نام دوک های خواب میکند که بسیار منظم و سریع هستند. همین امواج باعث پایین رفتن دمای بدن و کند شدن ضربان قلب می شود. یک مرحلهٔ ناهشیار است که خواب رونده به راحتی بیدار می شود.
مرحلهٔ سوم:
پس از گذراندن مرحله دوم به مرحله آخر که عمیق ترین مرحله بخش اول خواب است که پس از گذراندن آن به قسمت دوم یعنی REM وارد می شویم. امواج مغزیِ عمیق و کند به نام امواج دلتا در خلال مرحله ۳ خواب شروع به پدیدار شدن میکنند. مرحله ۳، دوره گذار بین خواب سبک و خواب بسیار عمیق است.
مرحله خواب REM در بزرگسالان ۲۰ تا ۲۵ زمان خوابشان است که البته این محدوده زمانی در سنین مختلف بسیار متفاوت است. بسیاری از محققان و پژوهشگران خواب در طی تحقیقات خود به فعالیت مغز در ناحیه هایی از مغز که مربوط به بینایی، شنوایی، بویایی، لمسی و تعادل حرکات بدن پی برده‌اند. لازم به ذکر است که فرایند خواب اصلا به نظم این مراحل اهمیت نمیدهد. خواب از مرحله ۱ شروع می‌شود و سپس به مراحل ۲، ۳ و ۴ می‌رود. پس از مرحله ۴ و قبل از وارد شدن به مرحله ۵ یا همان خواب REM، مرحله ۳ و به دنبال آن مرحله ۲ خواب تکرار می‌شوند. پس از خاتمه خواب REM، بدن معمولاً به مرحله ۲ خواب باز می‌گردد. در شب هنگام امکان دارد انسان چندین بار در این مراحل بچرخد که می شود به طور تقریبی گفت که پس از ۹۰ دقیقه خواب ما وارد مرحله پنجم که REM نام دارد می شود.
علت های زیادی وجود دارد که مشکلات زیادی را وارد چرخه خواب افراد کند که برخی علت ها ناشی از داشتن عادات نادرست در افراد است که برخی از آنها عبارتند از:
- استفاده از نوشیدنی های کافئین دار در زمان های نزدیک به خواب
- کشیدن سیگار قبل از رفتن به رختخواب
- خوردن غذاهای سنگین در زمان های نزدیک به خواب
- نداشتن نظم در ساعات خوابیدن
- تماشای تلویزیون و بخواب رفتن هم زمان
- استفاده از کالای خواب و یا تشک طبی نا مناسب و غیر استاندارد
تمامی این مسائل از اهمیت زیادی برخودارند و باید جدی گرفته شوند گاهی خرید تشک طبی جدید میتواند چرخه خواب شما را به کلی عوض کند پیشنهاد فروشگاه بازرگانی سینا به شما استفاده از تشک خارجی و یا تشک های داخلی مانند تشک رویا و تشک خوشخواب است که میتوانید این محصولات را به صورت خرید اقساطی تشک نیز تهیه و مورد استفاده قرار دهید.
