چگونگی تاثیر خواب به موقع در سلامت کودک
گاهی برای والدین مسائل و مشکلاتی در سلامت کودک رخ می دهد که نمیدانند چگونه با آن روبرو شوند در صورتی که با داشتن یک برنامه ریزی دقیق و حساب شده مشکاتی مانند دیر خوابیدن و دیر بیدار شدن را میتوان حل نمود. با توجه به اینکه میزان وساعت خواب برای سنین مختلف بسیار متفاوت است پس برنامه خواب برای هر کدام نیز متفاوت است . بزرگسالان تقریبا یک سوم عمر خود را در خواب سپری میکنند اما نیاز به خواب در نوزادان، کودکان و نوجوانان به ترتیب بیشتر است. در این مقاله توصیه هایی برای بهبود خواب کودکان را از نظر روانشناسی مورد بررسی دقیق قرار می دهیم تا والدین با رعایت آنها به بهبود کیفیت خواب کودکان کمک بسیاری کنند.
توصیه هایی به والدین برای بهبود خواب کودکان
کودکانی که از خواب به موقع و کافی بهره می برند در طول روز از خلق و خوی بهتری برخوردارند و ارتباطات اجتماعی مناسب تری را برقرار می کنند و در حوزه تعلیم و تربیت نیز بهتر عمل میکنند و نمرات درسی آنها بسیار بالا تر از افرادی است که نمیتوانند به میزان کافی بخوابند و استراحت کافی ندارند. ساعت خواب کودکان در هفت سالگي و همزمان با شروع درس و مدرسه 9 تا 10 ساعت است که اين ميزان به تدريج كاهش مي يابد و از نوجواني به بعد تا بزرگسالی به هشت ساعت تقلیل پیدا می کند.
یکی از دلایلی که باعث می شود کودکان در مقابل خوابیدن مقاومت کنند جذابت های دنیاست مانند برنامه های تلوزیونی جذاب، دنیای مجازی، اسباب بازی های گوناگون و یا مورادی از این قبیل. در صورتی که این کودکان از مشکلات و عورض ناشی از بیخوابی و یا کم خوابی مطلع نیستند. اين مساله تا نوجواني همراه كودكان باقي مي ماند، به طوري كه در سنين نوجوانی معمولا ميزان خواب كافي و روند خواب در ساعات نامناسب است، يعني آنها هر زمان بتوانند، تا نيمه هاي شب بيدار مي مانند و تا نزديك ظهر مي خوابند، به وجود آمدن این عادات نادرست هم بری کودکان و هم برای نوجوانان بسیار دردسر ساز است و میتواند سلامتی روحی و جسمی آنها را به خطر بیندازد.
یکی از روش هایی که برای خوابیدن بهتر کودکان میتوان از آن استفاده کرد این است که کودک را برای خوابیدن آماده کنید و سپس آها را روانه رختخواب کنید. به عنوان مثال به طور ناگهانی کودک در حال بازی را برای خوابیدن فرا نخوانیم و یا زمانی که در حال صحبت با هم سالان خود هستند آنها را به زور به رختخواب نبرید زیرا در این حالات هیجان کودک بسیار بالاست و آمادگی خوابیدن را ندارد. سعی کنید قبل از خواب کودک را آرام کرده و آماده خواب کنید. در این صورت مشكلات و گرفتاری های روحی و روانی كه هنگام خوابيدن ايجاد مي شود، کمتر است، شما میتوانید این کار را با روش های بسیار ساده انجام دهید زیرا کودک در حال رشد، آمادگی پذیرش هر گونه آزموش های تربیتی را در هر زمینه ای دارد.
روش های ساده ای برای این کار وجود دارد به عنوان مثال دقایقی قبل از خواب به کودک بگوییم که زمان خواب او نزدیک است، اين روش به ویژه براي دانش آموزان دبستاني و پيش دبستاني كه درك دقيقي از زمان ندارند، بسيار مفيد است، یا اینکه یک فعالیت خاص را برای آخرین کار روزانه تعیین کنید تا کودک به صورت اتومات بداند پس این فعالیت باید به رختخواب رجوع کند. فعالیت هایی مانند شام خوردن و یا تمام شدم برنامه های تلوزیونی.
یکی دیگر از کار هایی که میتواند خواب کودکان را بهتر کند، کمک کردن والدین به انجام کار های قبل از خواب از قبیل مسواک زدن و یا پوشیدن لباس راحتی برای خواب است. هنگامی که در رختخواب دراز میکشد باید احساس راحتی داشته باشد برای این امر داشتن یک تشک طبی برای آنها ضروری به نظر می رسد در نتیجه خرید تشک نیز در این راه میتواند کمک بزرگی برای والدین باشد.
اگر والدین بتوانند برای کودک خود قصه بگویند به راحت به خواب رفتن آنها کمک بسیاری میکند و اما نکته قابل توجهی که باید حتما رعایت شود این است که قبلا از خواب به هیچ عنوان درباره اتفاقات هیجان انگیز و منفی نه با کودک ونه کنار کودک حتی نشود. قبل از خواب به هيچ وجه زمان مناسبي براي تنبيه لفظي كودك به دليل اشتباهات روزانه اش نيست، پدر و مادر بايد در مورد ساعت خواب كودك، قاطع و هم راي باشند تا او بداند بايد سر ساعت خاصي بخوابد، اين كار به رشد، تنظيم ساعت زيستي دروني و سلامت كودك كمك مي كند، همچنين اين موضوع از نظر روان شناختي نيز الگويي براي آموزش نظم است.
از دیگرمواردی که میتواند کودک را به خواب علاقه مند کند محیط و اتاق خواب کودکانه و جذاب است که اگر با آرامش همراه باشد و همچنین زمان خواب کودک با والدین یکی باشد تاثیر بسزایی درکیفیت خواب کودکان دارد. لازم به ذکر است کالای خواب مناسب در ایجاد آرامش اتاق خواب موثر است به عنوان مثال یک تشک خارجی برای تخت خواب کودک بسیار مناسب است.
فراموش نكنيم خوابيدن كودك كنار والدين، به هيچ وجه مناسب نيست و براي رشد كودك مشكل ساز مي شود، بنابراین بهتر است كودك را به تدريج در فاصله هاي دورتر از رختخواب خود بخوابانيم و یا در حد امکان او را عادت دهیم در اتاق جداگانه بخوابد تا او هم به اين شيوه عادت كند و جدا خوابیدن از والدین را باید بیاموزند.
البته ذکر این مطلب خالی از لطف نیست که باید در این راه تلاش بسیاری کنید زیرا تغییر در عادات و رفتار کودکان کار آسانی نیست و چندین هفته به طول می انجامد و مطمئنا به تنهایی این کار میسر نیست و باید همسرتان نیز به شما یاری برساند، اما به هر دلیلی چنانچه پس از اين مدت همچنان مشكلات وجود داشت، ابتدا براي بررسي وضع جسماني كودك به متخصص اطفال مراجعه كنيد و اگر در اين زمينه هم مشكلي نبود، می توانید از روانپزشك يا روان شناس كودك كمك بگيريد و طبق راهنمایی های آنها پیش بروید.