تاثیر خواب منظم بر عملکرد سازمانی
اگر از جمله افرادی هستید که کارمند سازمان های مختلف بوده اید و یا در کل کارتان به گونه ای است که در ادارات و سازمان ها رفت و آمد زیادی دارید حتما با دو نوع مدیر برخورد داشته اید. دسته اول مدیرانی هستند که بسیار آگاهانه و با مهارت، زمان خوابشان را تنظیم میکنند و حتی اگر به سفر های بلند مدت نیز بروند و یا تا نیمه های شب نیز بیدار باشند، باز هم صبح و در طول روز بسیار سر حال و سرزنده هستند. دسته دوم مدیرانی هستند که پس از ساعت ها شب بیداری و خواب نا منظم، صبح ها کسل هستند و توانایی هوشیار بودن و یادآوری جزئیات ساده را نیز در جلسات برایشان بسیار دشوار است. و حتی در زمان برخورد با کارکنان نیز به درستی عمل نمیکنند. مهمترین و تاثیر گذار ترین مورد در این مواقع نحوه خواب افراد است که بر عملکرد آنها تاثیر مستقیم دارد.
البته خواب از دیدگاه های متفاوتی مورد بررسی قرار میگیرد. از یک دیدگاه مدیریت خواب یک مسئله کاملا شخصی در نظر گرفته می شود که خود بخشی از یک چالش مدیریت انرژی فردی است که علاوه‌بر خواب، اشکال دیگری از آرامش ذهنی نظیر ذهن‌آگاهی و مراقبه و همچنین تغذیه و فعالیت فیزیکی را نیز دربرمی‌گیرد. اما با توجه به اینکه در دنیایی زندگی میکنیم که ارتباطات بسیار گسترده شده و تقریبا تمامی شرکت ها از کارکنان خود توقع دارند که به صورت 24 ساعته پاسخگوی پیام های کاری خود باشند، مسئله مدیریت درست خواب به یک مساله سازمانی تبدیل شود که نیاز است که اهمیت بسیار زیادی به آن داده شود تا بازده کار و زندگی افراد بالا برود.
طبق نتایج یک سری از تحقیقات، ذهن افرادی که دارای کمبود خواب هستند در اکثر اوقات درگیر است و نمیتوانند قضاوت های صحیحی از اتفاقات روزانه داشته باشند. گاهی نیز این افراد با بهانه هایی غیر منطقی مانند «من به خواب بیشتری نیاز ندارم» و «با چند ساعت چرت زدن دوباره روبه‌راه می‌شوم» سعی دارند نیاز خود را به خواب نادیده بگیرند که این بدترین کار ممکن است.
طبق یک تحقیق که در سال های اخیر انجام شده که تعداد ۱۹۶ مدیر ارشد مورد بررسی قرار گرفته اند تقریبا همگی آنها نیاز طبیعی خود را به خواب انکار میکنند. هرچند پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه‌ها برخلاف اظهارنظر قبلی خود قبول داشتند که شرکت‌ها باید برای اینکه رهبران سازمانی به اهمیت خواب کافی پی ببرند، تلاش بیشتری به خرج بدهند. تعداد زیادی از شرکت ها وجود دارند که این اشتباه را مرتکب میشوند که برای ترغیب کارکنان به خواب کافی هیچ کاری انجام نمیدهند که این امر پیامد های نامناسبی در طولانی مدت برای آنها خواهد داشت و عملکرد مالی شرکت را تحث تاثیر خود قرار داده و رو به تضعیف میبرد. در این مطلب سعی داریم تا با پیشنهاد راه حل های مناسب به بهبود روند کارایی و اثربخشی خواب منظم و کافی در عملکرد سازمان ها کمکی کنیم.
تاثیر گذاری نحوه خواب بر میزان قابلیت های رهبری سازمانی
در سیر تکامل مغز انسان ها، آخرین بخش، بخش قشری مغز است. این بخش مسئول کارکردهایی همچون ادراکات حسی، دستورات حرکتی و زبان است. بخش جلویی نئوکورتکس، که آن را کورتکس جلومغزی (Prefrontal Cortex) می‌نامند، مسئول چیزی است که روانشناسان آن را «کارکرد اجرایی» نام‌گذاری کرده‌اند و شامل همه فرآیندهای شناختی سطح بالا نظیر حل مسئله، استدلال، ساختاربخشی، بازداری، برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های قبلی است. این فرآیند ها روند روزمرگی ما را تشکیل می دهند. این یک امر ثابت شده است که رفتار های مدیریتی به کارکردهای اجرایی مغز مرتبط است که به طور اختصاصی این کار را بخش کورتکس جلو مغزی انجام می دهد. با توجه به تحقیقات عصب شناسان، شاید اکثر بخش های مغز بتوانند با کمبود خواب خود را وفق دهند اما بخش کورتکس در اثر کمبود خواب دچار آسیب جدی می شود. اگر چه توانایی‌های بصری اساسی و قابلیت حرکت با کمبود شدید خواب دچار ضعف شدید میشوند، اما میزان تاثیرپذیری آنها از کم‌خوابی به اندازه مهارت‌های سطح بالای مغزی نیست.
طی یک تحقیق دقیق انجام شده توسط مکینزی، مشخص شده است که تیم های مدیریتی با کیفیت بالا از چهار سبک رهبری بهره میبرند که به شرح زیر است:
۱) توانایی برای عمل کردن با گرایش قوی به نتایج
۲) حل مساله قوی
۳) بررسی دیدگاه‌های مختلف
۴) حمایت از دیگران.
نکته بسیار جالبی که در هر 4 حالت وجود دارد این است که رابطه بسیار قوی بین میزان خواب مدیران ارشد و کارآیی رهبری‌شان وجود دارد. دانشمندان به این نتیجه رسیده انده که کمبود خواب باعث کاهش قدرت تمرکز بر روی اهداف می شود. از طرفی خواب برای تقویت بسیاری از کارکردهای شناختی مانند بینش، شناسایی الگو و توانایی دستیابی به ایده‌های نوآورانه و خلاقانه مفید است که باعث می شود مشکلات و مسائل کاری با بهترین نحو حل و فصل شوند. تاثیرات میزان خواب کافی بر روی یادگیری نیز بسیار واضح و مشخص است البته یادگیری سه مرلحه دارد که عبارتند از:
۱) قبل از یادگیری که در آن رمزگشایی اطلاعات جدید صورت میگیرد
۲)بعد از یادگیری که مرحله تثبیت است و مغز ارتباطات جدید بین مفاهیم را شکل می‌بخشد
۳) قبل از به یادآوری که مغز اطلاعات ضبط شده را از حافظه فرا می‌خواند.
کمبود خواب باعث میشود درک افراد از اطرافیان نیز کم شود زیرا مغز قدرت درک احساسات دیگران را از دست میدهند و اگر هم بخواهند نمیتوانند در صورت نیاز به کسی کمک و یاری بدهند.
با توجه به مطالب گفته شده برای ارتقا و پیشرفت یک سازمان و یا شرکت، رهبران و کارکنان آن میبایست خواب و استراحت منظمی را داشته باشند و البته این استراحت باید از کیفیت مناسبی نیز برخوردار باشد. این کیفیت نیز به شرایط مختلفی مانند محل خواب، زمان خواب و کالای خواب مورد استفاده بستگی دارد. برای مثال اگر از یک تشک طبی کهنه استفاده میکنید بهتر است برای خرید تشک اقدام کنید. تشک رویا و تشک خوشخواب از کیفیت های عالی بهره میبرند و همه افراد در قشر های مختلف اقتصادی حتی میتوانند این محصولات را به صورت خرید اقساطی تشک نیز تهیه کنند.